Advies.
Adhd en Vetzuren
ADHD en Vetzuren
Omega-3 en omega-6 vetzuren zijn essentieel, wat betekent dat deze stoffen niet door het lichaam geproduceerd kunnen worden. Deze vetzuren zijn van vitaal belang voor de celmembranen, en vormen de grondstoffen voor een groep stoffen die betrokken is bij talloze processen in het lichaam (o.a. groei, ontstekingsreacties, regulatie van doorbloeding): de eicosanosoïden, waaronder prostaglandinen. Omega-3 vetzuren zijn van speciaal belang voor het zenuwstelsel.
​
Een tekort aan omega-6 vetzuren leidt o.a. tot groeistoornissen, dorst, veel plassen, een droge en schilferende huid. Een tekort aan omega-3 vetzuren leidt bij ratten en apen tot gedragsstoornissen en problemen met het zenuwstelsel.
​
​
​
​
Diverse onderzoeken hebben gekeken naar de vetzuurstofwisseling bij ADHD. Zo is beschreven dat bij kinderen met hyperactiviteit vaak eczeem, astma en overmatige dorst voorkomen. Een ander onderzoek liet zien dat bij 53 kinderen met ADHD de hoeveelheden arachidonzuur (AA, omega-6), eicosapentaeenzuur (EPA, omega-3) en docosahexaeenzuur (DHA, omega-3) in rode bloedcellen en bloedvetten duidelijk lager waren dan bij 43 kinderen zonder ADHD. Binnen deze groep van 53 kinderen werden bij 21 kinderen symptomen van een tekort aan essentiële vetzuren gevonden (dorst, frequent urineren, droog haar). Deze groep bleek een duidelijk lager gehalte aan bovengenoemde vetzuren te hebben dan de overige kinderen met ADHD. Kinderen zonder symptomen van een vetzuurdeficiëntie bleken nauwelijks lagere hoeveelheden AA, EPA en DHA in het bloed te hebben. Lang niet bij alle kinderen is er dus sprake van een tekort aan essentiële vetzuren.
Toen in deze groep kinderen gekeken werd naar de relatie tussen de hoeveelheden vetzuren en symptomen van ADHD werd een relatie gevonden tussen een laag gehalte aan omega-3 vetzuren en gedragsproblemen (gemeten met de Conners' Parent Rating Scale) en leerproblemen, zoals deze door leerkrachten werden gemeld. Er werd geen relatie gevonden met de hoeveelheid omega-6 vetzuren. Studies waarin omega-6 vetzuren (in de vorm van teunisbloemolie) werd toegediend lieten ook weinig of geen resultaat zien op de symptomen van ADHD. Lage gehaltes aan zowel omega-3 als omega-6 vetzuren kwamen beide vaker voor bij kinderen met de eerder genoemde verschijnselen van een vetzurentekort. Omega-3 vetzuren lijken belangrijker te zijn voor de hersenen en het gezichtsvermogen.
​
​
​
​
Wat kan nu de reden zijn voorde lagere gehaltes aan essentiële vetzuren bij sommige kinderen met ADHD? Er kunnen drie factoren een rol spelen: een lagere inname, een gestoorde aanmaak in het lichaam of een verhoogde afbraak. In de bovengenoemde groep kinderen met ADHD en een laag gehalte aan AA, EPA en/of DHA werd lage inname gevonden die een verklaring kon vormen. Er waren echter wel aanwijzingen voor een verminderde omzetting van omega-6 vetzuren. Omdat de enzymen die hiervoor verantwoordelijk zijn ook omega-3 vetzuren omzetten lijkt dit een logischer verklaring.
​
Borstvoeding speelt een mogelijke rol. In het onderzoek bleken kinderen zonder ADHD vaker borstvoeding te hebben gekregen dan kinderen met ADHD. Pasgeborenen kunnen deze vetzuren nog niet omzetten, en kinderen die voeding krijgen zonder essentiële vetzuren vertonen een lager gehalte van deze vetzuren in het bloed. Borstvoeding bevat deze vetzuren wel, en kinderen die borstvoeding hebben gekregen vertonen een betere rijping van de hersenen en een betere functie van de ogen, evenals een betere ontwikkeling van denk- en leervermogen. Mogelijkerwijs stimuleert het binnenkrijgen van essentiële vetzuren met de voeding de ontwikkeling van de enzymen die later deze vetzuren in het lichaam moeten omzetten.
​
​
​
​
Onderzoeken
Vetzuren
Oxideren
Een verhoogde afbraak kan optreden wanneer deze meervoudig onverzadigde vetzuren oxideren onder invloed van vrije radicalen. Hierbij ontstaan de zogenaamde isoprostanen, zeer actieve stoffen die tal van processen als groei, doorbloeding en ontstekingsreacties kunnen beïnvloeden. Er was verschil in de concentratie vitamine E in het bloed van kinderen met ADHD en symptomen van een vetzurentekort en kinderen zonder deze symptomen. De waarden waren respectievelijk 5.1 ± 6.7 micromol per liter (11 kinderen) en 21.4 ± 4.6 micromol per liter (18 kinderen). Dit verschil was statistisch niet significant volgens de onderzoekers, maar het kleine aantal proefpersonen is hier eerder voor verantwoordelijk. Tevens bleek de hoeveelheid gamma-tocoferol duidelijk hoger te zijn in de groep met ADHD en symptomen van een vetzurentekort. Hoewel de betreffende onderzoekers hier geen verklaring voor hadden kan dit wel degelijk wijzen op een gebrek aan vitamine E, omdat de concentratie gamma-tocoferol in het bloed afneemt wanneer er meer alfa-tocoferol aanwezig is.
Eén studie heeft gekeken naar het effect van 345 mg. DHA of een placebo op het gedrag van kinderen met ADHD, die naar tevredenheid ingesteld waren op stimulantia als onderhoudsmedicatie. Hierin werd geen resultaat gevonden62. In een ander onderzoek, waarin kinderen met ADHD een supplement kregen met een combinatie van vetzuren en een lage hoeveelheid vitamine E (480 mg DHA, 80 mg EPA, 40 mg arachidonzuur (AA), 96 mg GLA en 24 mg alfa-tocoferylacetaat) werd na vier maanden wel een verbetering gevonden t.o.v. een placebo, hoewel deze verbetering slechts op twee van de zestien onderzochte punten (gedrag zoals beoordeeld door de ouders en aandacht zoals beoordeeld door de leraren) significant was. Interessant is de bevinding in deze studie dat er een duidelijk verband bestond tussen de stijging van de hoeveelheid vitamine E in het bloed en de verbetering van de symptomen van ADHD. Dit kan er op duiden dat extra bescherming van de vetzuren tegen oxidatie belangrijk is voor een goed effect van suppletie met extra vetzuren.
De toepassing van essentiële vetzuren bij ADHD in de praktijk
Vetzuursuppletie lijkt met name aan te bevelen voor kinderen met de bovengenoemde symptomen van een tekort aan essentiële vetzuren. Ondanks de vele aanwijzingen voor tekorten laat wetenschappelijk onderzoek zien dat de veranderingen in het gedrag niet erg groot zijn: vetzuren zijn dan meestal ook niet in staat om grote veranderingen in het gedrag teweeg te brengen. ADHD is een variabel beeld, en het gaat hier om een zogenaamde klinische diagnose: een diagnose die gesteld wordt op basis van symptomen. Wat de onderliggende (biochemische) problemen kunnen zijn is nog onduidelijk, en bij verschillende personen kunnen ook verschillende onderliggende oorzaken een rol spelen.
​
Omdat er aanwijzingen zijn dat met name de omzetting van vetzuren problematisch kan zijn kan het best gekozen worden voor DHA als omega-3 suppletie en GLA indien er symptomen zijn van een deficiëntie van omega-6 vetzuren (zoals eczeem en andere huidproblemen, allergieën). Op deze wijze worden de omzettingsproblemen vermeden. Inname van lijnzaadolie als plantaardige bron van omega-3 vetzuren (vooral alfa-linoleenzuur) is geen goed alternatief voor het gebruik van DHA uit algen of visolie: alfa-linoleenzuur wordt in het lichaam nauwelijks omgezet tot DHA. Ook gebruik van lijnzaadolie door de moeder verhoogt de hoeveelheid DHA in de moedermelk niet.
​
De omzetting van vetzuren is van een groot aantal stoffen afhankelijk. Met name magnesium, zink en B-vitaminen zijn stoffen die noodzakelijk zijn voor deze processen. Aanvulling van deze stoffen kan gewenst zijn, zeker wanneer er een verhoogd risico is van tekorten (eenzijdige voeding, eetstoornissen, verstoring van de darmflora door antibioticagebruik).
Voor meer informatie over ADHD en het gebruik van bepaalde voedingsstoffen, kunt u zich wenden tot onze medewerkers of stuur een mail naar advies@rozemarijnenthijm.nl. Deze tekst downloaden of uitprinten? Klik op de PDF button.
Rozemarijn & Thijm verklaart dat de tekst zorgvuldig en naar beste weten is samengesteld. Rozemarijn & Thijm kan echter geenzins instaan voor de volledigheid van de tekst of eventuele fouten. Rozemarijn & Thijm aanvaard dan ook geen enkel aansprakelijkheid voor schade, van welke aard dan ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen, gebasseerd op de inhoud van deze tekst(en).